آنچه در این مقاله میخوانید:
ارزیابی اقتصادی پروژه های ساختمانی
تصمیم گیری برای سرمایه گذاری تاسیسات امر بسیار مهمی در استفاده از منابع یک سازمان و دارای عواقب جدی در سودآوری و ثبات مالی آن سازمان محسوب می‌شود. این گونه تصمیم گیری‌ها در بخش عمومی یا دولتی بر روی بقا و تداوم برنامه‌های سرمایه گذاری پروژه‌ها اثر می‌گذارد.
ارزیابی تاسیسات با توجه به امکان سنجی اقتصادی تک تک پروژه‌ها و سود خالص نسبی پروژه‌های مشترک اهمیت دارد. چرخه حیات پروژه با مفاهیم اولیه پروژه آغاز و با برنامه ریزی، طراحی، تدارکات و اجرا، راه اندازی، عملیات و تعمیر و نگهداری ادامه می‌یابد.
ارزیابی اقتصادی پروژه‌های ساختمانی
در واقع ارزیابی اقتصادی پروژه‌های ساختمانی بررسی دقیق سود و زیان یک پروژه، قبل از شروع آن است. این کار با محاسبات دقیق هزینه‌ها، درآمدهای پیش‌بینی شده و بررسی ریسک‌های احتمالی انجام می‌شود. هدف اصلی از این ارزیابی اطمینان پروژه از نظر مالی و سرمایه‌گذاری در آن به صرفه می‌باشد.
این ارزیابی به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند و ریسک‌های سرمایه‌گذاری را کاهش دهند. با انجام یک ارزیابی اقتصادی دقیق می‌توان بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری را انتخاب کرد و از منابع به صورت موثر استفاده کرد.
چرخه حیات پروژه و امکان سنجی اقتصادی
زمانی که تاسیسات دیگر سودآور و مفید نبوده و فاقد بهره وری شود، چرخه حیات آن نیز به پایان خود می‌رسد. چهار عامل مهم در ارزیابی اقتصادی مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.
مفاهیم اولیه ارزیابی سرمایه گذاری تاسیسات
- روش‌های ارزیابی اقتصادی
- عوامل موثر در نقدینگی
- آثار روش‌های مختلف تامین مالی روی انتخاب پروژه‌ها
ارزیابی اقتصادی پروژه
- مفاهیم اساسی ارزیابی اقتصادی
- روش سیستماتیک برای ارزیابی اقتصادی تاسیسات شامل مراحل کلی زیر است.
- ایجاد مجموعه‌ای از پروژه‌ها یا خرید با ملاحظات سرمایه گذاری
- ایجاد افق برنامه ریزی برای آنالیز اقتصادی
- برآورد نقدینگی هر پروژه
- مشخص کردن حداقل نرخ بازگشت
- تعیین شرایط پذیرش یا رد یک پیشنهاد یا انتخاب بهترین مورد
- انجام آنالیز حساسیت
- پذیرش یا رد یک پیشنهاد بر اساس شرایط تعریف شده
هزینه‌ها و منافع یک تاسیسات احداث شده
مبنای اصلی ارزیابی منافع و هزینه‌های اقتصادی سرمایه گذاری برای تاسیسات جدید، یافتن فصل مشترک تحول منافع همه طرف‌های درگیر در پروژه‌های پیشنهادی است. تغییر و تحول در منافع عموما با پول سنجیده می‌شود با این حال موارد استثنایی نیز وجود دارد که اوراق بهادار به کار می‌رود. برای به دست آوردن براورد هزینه به صورت نقدینگی برای احداث و عملیات یک پروژه لازم است منابع مورد نیاز جهت احداث و عملیات تاسیسات مشخص شود.
هر یک از منابع نیروی کار و مواد مورد نیاز در قیمت آن ضرب شده، نتایج جمع می‌شود تا کل هزینه به دست آید. سازمانهای خصوصی معمولا هزینه‌های اجتماعی خارجی را در نظر نمی‌گیرند مگر اینکه قانون آن را تجویز کرده باشد.
در بخش عمومی یا دولتی موارد خارجی باید اغلب به صورت مناسب محاسبه شود. نمونه‌ای از آن هزینه خسارت اموال می‌توان باشد که توسط آلودگی هوای یک کارخانه جدید پدید می‌آید. در هر حال سنجش هزینه‌های خارجی بسیار مشکل است و مکانیسم خاصی در بازار اقتصادی برای پاسخگویی به آن وجود ندارد.
در بخش خصوصی منافع ناشی از سرمایه گذاری تاسیسات اغلب توسط درآمد ایجاد شده توسط عملیات تاسیسات محاسبه می‌شود.
درآمدهای توسط کل قیمت کالاهای خریداری شده برآورد می‌شوند. هزینه‌های استهلاک و مالیات درآمد پایه مطابق قانون کسر شوند. منافع عمومی که از تاسیسات حاصل می‌شود می‌تواند ایجاد اشتغال و ایجاد کار برای تولید کنندگان و فروشندگان خصوصی باشد. این‌ها منافع ثانوی محصوب می‌شوند و محاسبه آنها بسیار دشوار است.
نرخ بهره و هزینه یک سرمایه گذاری
تاسیسات احداث شده سرمایه گذاری بلند مدت محسوب می‌شوند. هزینه سرمایه به نرخ بهره واقعی دردوره سرمایه گذاری بستگی دارد. وقتی هزینه سرمایه افزایش می‌یابد امر سرمایه گذاری از رونق می‌افتد.
سنجش و معیار سود سرمایه گذاری
از نقطه نظر یک تصمیم گیری، سنجش و معیار سود به عنوان شاخص جذابیت یک پروژه محسوب می‌شود. معیار سود ممکن است به عنوان اساس انتخاب یک پروژه به کار رود یا نرود. از آنجا که معیارهای مختلف سود توسط تصمیم گیری برای اهداف مختلف به کار می‌رود، مزایا و محدودیت استفاده از این معیارهای سود باید به طور کامل درک شود.
معیارهای زیادی وجود دارند که توسط بخش خصوصی و عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از آنها حجم سود در یک مقطع زمانی را ملاک قرار می‌دهند، دیگران نرخ بازگشت سرمایه در طول یک دوره را به کار می‌برند. امروزه نرم افزارهای کامپیوتری در کشورهای پیشرفته این امکان را می‌دهند که ظرف چند ثانیه ملاک‌های مختلف سود محاسبه شوند. این ملاک‌ها به شرح زیر هستند.
- ارزش خالص آینده و ارزش خالص حال
- مبلغ خالص سالانه معادل
- نسبت سود و هزینه
- نرخ بازگشت داخلی
- نرخ بازگشت داخلی تعدیل شده،
- بازگشت سرمایه
- دوره بازپرداخت
روش نرخ بازگشت داخلی IRR
این روش معمولا به گونه‌ای نادرست به کار می‌رود و توسط مقایسه حداقل نرخ بازگشت مطلوب با نرخ بازگشت داخلی برای یک پروژه یا مجموعه‌ای از پروژه‌های انجام می‌گیرد. مشکل عمده این روش برای انجام ارزیابی اقتصادی احتمال وجود چند مقدار برای نرخ برگشت است.در این صورت از این روش استفاده نمی‌شود.
تأثیر استهلاک و مالیات در ارزیابی اقتصادی پروژه های ساختمانی
در سازمانهای خصوصی مقدار نقدینگی پروژه تحت تاثیر مقدار مالیات قرار دارد. استهلاک مقدار کسری مجاز برای هزینه‌های سرمایه گذاری در محاسبه درآمد مشمول مالیات یعنی مالیات بر درآمد سالانه است.
تغییر سطح قیمت‌ها، تورم و رکود
در ارزیابی اقتصادی پیشنهادهای سرمایه گذاری، دو روش را می‌توان برای انعکاس آثار تغییرات سطح قیمت آتی در اثر تورم و رکود به کاربرد.
ملاحظات مربوط به ریسک در ارزیابی اقتصادی پروژه های ساختمانی
از آنجا که رویدادهای آینده نامشخص هستند، همه برآوردهای هزینه و سود آتی که در ارزیابی اقتصادی پیش بینی می‌شوند درجه‌ای از ریسک را شامل می‌شوند. روش‌های آمار و احتمالات اغلب برای تحصیل تصمیم‌گیری درباره سود و هزینه‌ها و ارزیابی درجه ریسک در پروژه‌ها به کار می‌روند.
در برآورد سود و هزینه، معمولا سعی می‌شود میانگین میزان مقادیر مورد انتظار با توجه به رویدادهای مختلف آتی به دست آید. تکنیک‌های آماری چون مدل‌های رگراسیون را می‌توان برای پیش بینی میانگین مقادیر به کار بست.
اثر تامین مالی روی انتخاب پروژه
انتخاب بهرتین طرح و برنامه تایم مالی برای پروژه‌های سرمایه‌ای به طور جداگانه و پیاپی انجام می‌گیرد. سه روش برای تسهیل برنامه ریزی سرمایه گذاری اغلب توسط سازمانهای انتخاب می‌شود ولی همه سازمانهای خود را الزاماً محدود به این سه روش نمی‌کنند.
روش ناشی از انگیزه‌های نیاز و درخواست، ملاک اصلی نیاز است و امر مالی در درجه دوم.
انگیزه‌های طراحی، طراحی قبل از بررسی گزیده‌های تامین مالی صورت می‌گیرد. زیرا پروژه‌ها نخست تصویب می‌شوند و تنها بعد از آن برای تامین مالی اقدام می‌شود.
انگیزه‌های مالی، بودجه قبل از طراحی نهایی فرموله می‌شود. این روش معمولا در بخش‌های خصوصی به کار می‌رود و روز به روز در پروژه‌های عمومی نیز نفوذ می‌یابد.
